Vier niveau's van luisteren
De vier manieren van luisteren
Van Otto Scharmer, vanuit theory u:
1. Beleefd luisteren
Als je beleefd luistert, luister je zonder aandacht of mindfulness, maar op de automatische piloot.
Je denkt “Dit weet ik al lang” en je hoort geen nieuwe informatie. Je hoort enkel wat je al wist. Je hebt direct een advies of oplossing klaar, maar deze oplossing is al eerder bedacht en geprobeerd (zonder success). Je bent beleefd en je geeft gewenste antwoorden. Je bent je niet bewust van de interpretaties, oordelen en invullingen die je hebt.
Deze gesprekken zijn prima om te spreken over koetjes en kalfjes. Of om overweg te kunnen met de dagelijkse gang van zaken. Maar als je wilt werkvloeren of groeien, heb je meer nodig.
2. Feitelijk luisteren
Als je feitelijk luistert, luister je met nieuwsgierigheid en heb je een open geest.
Je luistert naar observaties en feiten, en je herkent interpretaties en oordelen als zodanig. Je staat open voor nieuwe informatie, en je bent op zoek naar de waarheid: Er kan maar één iemand de juiste feiten hebben. Een gesprek is hiermee zoals een debat: degene met het beste standpunt wint.
Alhoewel de feiten een krachtig hulpmiddel zijn, is dit niet voldoende om verandering te realiseren. Als je niet luistert naar de gevoelens van mensen, stuit je waarschijnlijk op weerstand.
3. Empathisch luisteren
Als je empathisch luistert, luister je met empathie en heb je een open hart.
Je gebruikt jouw lichaam als instrument om de situatie aan te voelen. Je bent in staat in te leven. Je ziet een probleem vanuit meerdere perspectieven. Alhoewel de feiten misschien vaststaan, begrijp je dat iedereen hier andere ideeën en gevoelens bij heeft.
Alhoewel empathie ervoor zorgt dat mensen elkaar begrijpen en ook willen veranderen, is het nog onduidelijk waar het heen moet.
4. Generatief luisteren
Als je generatief luistert, luister je met moed en heb je een open wil.
Je doorziet de subtiele krachten die spelen in het systeem. Je bent in staat deze subtiele krachten te verwoorden. Je luistert naar de onderliggende behoeftes, drijfveren en visie van het gehele systeem. Je durft bekende oplossingen los te laten, ook als dit leidt tot verwarring of onzekerheid. Je durft het even niet te weten, want je vertrouwt dat inspiratie vanzelf naar je toe komt.
Generatief luisteren maakt agile: Door in het onbekende te stappen leer je continue te reageren op een onvoorspelbare en veranderlijke situatie:
“That is what I mean (…) when I say Continuous improvement and adaptation: the ability to move toward a new desired state through an unclear and unpredictable territory by being sensitive to and responding to actual conditions on the ground” > - Mike Rother (Toyota Kata, p8)
Als je generatief luistert, zie je hoe het gesprek een reflectie is van het systeem waar je over spreekt. Je doorziet welke invloed aandacht heeft op de resultaten in het systeem. Bijvoorbeeld: Als er in het systeem veel chaos is, valt jou plots op hoe men in het gesprek door elkaar heen praat. Of als er juist veel orde is, valt jou plots op dat iedereen keurig recht in zijn stoel zit. Of als mensen in het systeem te snel handelen, valt jou plots op dat men in het gesprek ook snel praat.
Als je op deze manier kunt luisteren, zie je “de werkelijke plek”: de diepere onderliggende oorzaken van het probleem.